In deze blogpost maakt Mr.Franklin een analyse van de intellectuele eigendomsrechten die spelen binnen de gaming-sector. Deze rechten beschermen de ontwikkelaars van games.
Ben je geïnteresseerd in de rechten die in de gaming-sector spelen? Lees dan ook zeker onze volgende blogpost over gaming & GDPR.
Booming Business
De videogame-industrie boekte in 2020 zo’n slordige 75 miljard euro omzet. Tegen 2024 zou dit om bijna 220 miljard euro gaan, zo valt te lezen in een artikel van De Tijd. Het moge duidelijk zijn dat de gaming-industrie hot and trending is, en vooral dat er veel geld mee gemoeid is en mee te verdienen valt. Iedereen heeft al wel eens een video-game gespeeld in zijn of haar leven. Misschien worden games in de toekomst zelfs nog lucratiever door de opkomst van de Metaverse, wie zal het zeggen?
Belang juridische bescherming
In ieder geval geeft dit stof tot nadenken, vooral voor de ontwikkelaars van games. Als game-ontwikkelaar stop je namelijk heel wat tijd en geld in de oppuntstelling van een bepaalde game en het op de markt brengen ervan. Daarnaast besteden bedrijven die games op de markt brengen vaak ettelijke miljoenen euro’s aan de branding en marketing van de games, alsook het samenwerken met bekende gamers.
Games ontwikkelen is daarnaast een creatief en artistiek project. Een game-ontwikkelaar geeft een eigen creatieve draai aan games door het uitwerken van een uniek idee of concept voor het spel zelf, de personages, de setting... Aangezien er heel veel spelletjes op de markt komen is het belangrijk om eruit te springen en te excelleren. Enkel op die manier kan een groot of specifiek doelpubliek worden aangesproken.
De conclusie is dat game-developers er goed aan doen om bezig te zijn met de juridische rechten en bescherming van hun games. Enkel op die manier beschermen zij niet alleen hun games en de creatieve aspecten ervan, maar als logisch gevolg ook de financiële belangen die met games samenhangen. Een game-ontwikkelaar wenst immers te vermijden dat een concurrent of derde die niet heeft meegeholpen met het ontwikkelen van een game met een bepaald creatief element gaat lopen of een idee overneemt, zonder hiervoor te betalen. Anders zouden games gekopieerd worden en zou enige potentiële winst ook verdwijnen. Daarnaast is het gewoon niet erg fijn als iemand een goed idee van je overneemt nadat je er zo hard voor hebt gewerkt.
Het intellectuele eigendomsrecht speelt daarom een grote rol voor game-developers. Het is een rechtstak die op verschillende manieren inspeelt op games en de ontwikkelaars ervan verzekert van juridische bescherming.
Wat is intellectuele eigendom?
Intellectuele eigendom (intellectual property of kortweg IP) en meer bepaald de rechtstak die zich hiermee bezighoudt - het intellectuele eigendomsrecht - heeft betrekking op ‘alle voortbrengselen van de geest’. Met dit laatste worden allerlei creatieve en immateriële prestaties bedoeld. Zoals hierboven uiteengezet bevatten games heel wat creatieve aspecten en is er dus een sterke invloed van het intellectuele eigendomsrecht. Heel wat elementen binnen games worden dan ook beschermd door het intellectueel eigendomsrecht.
Het intellectuele eigendomsrecht is een overkoepelende rechtstak en omvat onder meer het octrooirecht, het auteursrecht, het tekeningen- en modellenrecht en het merkenrecht. Door het intellectuele eigendomsrecht worden bijvoorbeeld muziekstukken, software, ontwerpen van kledij, uitvindingen en dus ook games juridisch beschermd. Vooral het auteursrecht heeft een belangrijke impact op games.
Deze juridische bescherming houdt in dat de houder van de intellectuele eigendomsrechten - dit kan bijvoorbeeld de fotograaf, de ontwerper van een kledingstuk of de softwareontwikkelaar zijn - bepaalde exclusieve rechten geniet, zoals bijvoorbeeld een exclusief exploitatierecht.
Verschillende soorten intellectuele eigendomsrechten die spelen
Games bevatten heel wat elementen die beschermd worden door verschillende soorten intellectuele eigendomsrechten. Het is dus belangrijk om te weten welk element door welk recht wordt beschermd. Een game-ontwikkelaar zou bijvoorbeeld door middel van een audit een analyse kunnen maken van alle verschillende rechten die spelen. Ook wordt er vaak met licentieovereenkomsten gewerkt bij het op de markt brengen van games.
Bij de meeste games komen dezelfde IP-elementen terug: de software, algoritmes, tekeningen en andere grafische elementen, personages, de (geschreven) verhaallijn, titels en subtitels, logo’s, slogans, muziek... Niet te vergeten zijn ook de commerciële strategieën, cliëntenlijsten, commerciële netwerken en licenties. Hieronder zullen enkele van de belangrijkste elementen besproken worden.
Auteursrecht speelt een belangrijke rol
Wat is het auteursrecht?
Het auteursrecht zal een belangrijke rol spelen bij games. Het auteursrecht biedt namelijk bescherming tegen namaak, zijnde ieder gebruik van een werk zonder de toestemming toestemming van de auteur. Het auteursrecht beschermt met andere woorden de maker van ieder werk die getuigt van een concrete en originele vorm. Deze concreetheid en originaliteit zijn belangrijke voorwaarden opdat de juridische bescherming zou gelden.
Het auteursrecht beschermt vele artistieke werken in het dagelijkse leven. Onder andere muziekstukken, films, literatuur, websites, software, meubeldesigns en choreografieën worden beschermd door het auteursrecht.
Auteursrecht & games
Het auteursrecht biedt daarom ook bescherming voor enkele belangrijke elementen binnen games, zoals de muziek of het geluid, grafische elementen en interface en meestal ook een of meerdere verhaallijnen. Een game kan je op dit vlak een beetje vergelijken met een film, wat een audiovisueel werk is. Films worden namelijk ook beschermd door het auteursrecht.
Ook de software (zoals de bron- en objectcode) die onderliggend is aan de game wordt beschermd door het auteursrecht. Op die manier kan de game-developer controle uitoefenen over de exploitatie van het computerprogramma in kwestie. Zo wordt er vermeden dat een derde persoon de software overneemt om een eigen game te ontwikkelen op basis van dezelfde software.
Op deze pagina van de FOD Economie vind je alle verschillende componenten van computerprogramma’s terug die door het auteursrecht beschermd worden.
Hoe ontstaat het auteursrecht?
Het auteursrecht ontstaat automatisch, zonder dat aan enige formaliteiten moet worden voldaan. Er moet met andere woorden niets worden geregistreerd in een register of databank opdat er een juridische bescherming zou zijn.
Wel moet er voldaan zijn aan de voorwaarden van originaliteit (d.i. getuigen van de vrije en creatieve keuzes van de auteur) ) en moet het werk concreet zijn. Dit laatste wil zeggen dat een louter idee niet auteursrechtelijk beschermd wordt, maar dat het in een concrete vorm moet gegoten zijn.
Aangezien de auteursrechtelijke bescherming automatisch ontstaat, ben je vaak niet zeker of je werk al dan niet onder de bescherming valt. Bovendien zijn er vaak ook andere intellectuele eigendomsrechten die spelen bovenop het auteursrecht. Daarom kan het belangrijk zijn een beschermingsstrategie op maat uit te werken. Mr.Franklin kan hierbij helpen.
Tekeningen- en modellenrecht
Naast het auteursrecht kunnen ook andere intellectuele eigendomsrechten, zoals het tekeningen- en modellenrecht spelen. Het tekeningen- en modellenrecht kan bijvoorbeeld belangrijk zijn als je een gamepersonage wil beschermen. Een tekening verwijst naar het uiterlijk van een product in tweedimensionale vorm. Een model verwijst naar de driedimensionale vorm van een product. Als je dus bijvoorbeeld een 3D-gamepersonage wil gaan beschermen, kan het modellenrecht een rol spelen.
In tegenstelling tot het auteursrecht geldt het tekeningen- en modellenrecht niet automatisch maar is er een plicht tot registratie opdat je creaties beschermd worden (met als enige uitzondering het niet-ingeschreven Gemeenschapsmodel, dat weliswaar minder lang beschermd wordt). Het is daarom belangrijk hier actief mee aan de slag te gaan als game-ontwikkelaar.
Opdat het tekeningen- en modellenrecht zou gelden moet er bovendien voldaan worden aan enkele beschermingsvoorwaarden. Zo moet de tekening of het model nieuw zijn en een eigen karakter hebben.
Merkenrecht
Een andere belangrijke bescherming die op sommige game-elementen van toepassing kan zijn is het merkenrecht. Het merkenrecht beschermt bepaalde tekens die gebruikt worden om producten of diensten van de ene onderneming te onderscheiden van deze van de andere onderneming.
Game-elementen die onder het merkenrecht zouden kunnen vallen zijn bijvoorbeeld de naam van een game of gamepersonage.
Om van merkbescherming te kunnen genieten moet er voldaan worden aan een registratie in een merkenregister naar keuze. Deze keuze hangt af van de geografische bescherming die je wenst voor een bepaald element.
Wie kan aanspraak maken op de intellectuele rechten?
Als games op de markt komen werken hier vaak een groot aantal personen aan mee. Het is daarom belangrijk te weten wie precies aanspraak kan maken op de bescherming die het intellectuele eigendomsrecht biedt. Zo heb je bijvoorbeeld het bedrijf waarbinnen de game wordt ontwikkeld, het creatieve brein achter een bepaald spel, de tekenaars... Ook belangrijk is om rekening te houden met de relatie werkgever-werknemer en opdrachtgever-freelancer. Voor bepaalde intellectuele eigendomsrechten behoren intellectuele prestaties die tijdens de werkuren of tijdens de freelanceopdracht zijn verricht toe aan de werkgever resp. opdrachtgever. Dit geldt echter niet voor alle categorieën van intellectuele eigendomsrechten. In de game-industrie worden dergelijke zaken vaak contractueel in een arbeidscontract of freelancecontract vastgelegd, om eventuele discussies later te vermijden.
Gespecialiseerde bedrijven zoals Mr.Franklin kunnen een grondige analyse maken, situatie per situatie, om te kijken wie van welke auteursrechtelijke bescherming geniet.
Gamepersonages als voorbeeld
In deze blogpost van Mr.Franklin wordt er een uitgebreide analyse gemaakt van de intellectuele eigendomsrechten die kunnen spelen als het gaat over gamepersonages. Ook hier spelen zowel het auteursrecht, het tekeningen- en modellenrecht als het merkenrecht een rol.