Camerabewaking tijdens voetbalwedstrijden is actueler dan ooit nu het wereldkampioenschap voetbal in Qatar zijn hoogtepunt nadert. In de aanloop naar maar ook tijdens het WK werd frequent bericht over de camerabewaking in en rond de verschillende voetbalstadions. Maar liefst 22.000 camera’s worden ingezet om - helaas niet meer de Belgische - fans van overal nauwgelet in de gaten te houden. Maar is het ook in België mogelijk om een cameramuur in de stadions te plaatsen? Hoe wordt camerabewaking in de Belgische voetbalstadions juridisch geregeld? Kan je als supporter zomaar gefilmd worden en zo ja, over welke rechten beschik je dan? In dit artikel wordt getracht om beknopt de juridische basis van het gebruik van camera’s te kaderen vanuit privacy- en gegevenbeschermingsoogpunt.
Juridische kadering in België
De Belgische wetgever was zich ervan bewust dat de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera’s gereguleerd moest worden. Op 10 juni 2007 trad de Belgische camerawet in werking met als doel de voorkoming van misdrijven tegen personen en de voorkoming van overlast maar niet t.a.v. voetbalsupporters. De wet regelt namelijk enkel het algemeen gebruik van bewakingscamera’s en bepaalt uitdrukkelijk dat ze niet van toepassing is voor bewakingscamera’s waarvan de plaatsings- en gebruiksmodaliteiten zijn geregeld door of krachtens bijzondere wetgeving. De regulering van bewakingscamera’s in voetbalstadions is een voorbeeld daarvan. De installatie en de werking van bewakingscamera’s in voetbalstadions is geregeld in de wet van 21 december 1998 (gewijzigd in 2018) oftewel de ‘Voetbalwet’, die de veiligheid bij voetbalwedstrijden reguleert.
De Voetbalwet bepaalt dat elke club behorende tot de eerste twee nationale afdelingen en een nationale of internationale voetbalwedstrijd organiseert bewakingscamera’s moet plaatsen en gebruiken. Verder bepaalt de wet aan welke technische specificaties de bewakingscamera’s moeten voldoen, hoe de beelden worden opgeslagen, hoelang ze worden bewaard en door wie de camera’s worden bediend.
In de gaten worden gehouden terwijl je met hart en ziel supportert voor jouw favoriete voetbalploeg kan als ingrijpend op de eigen privésfeer worden ervaren. Het is dus belangrijk dat door de wet bepaalde garanties worden geboden die supporters beschermen tegen het onrechtmatig en te verregaand gebruik van beeldmateriaal. Dergelijke garanties worden geboden door de Algemene Verordening Gegevensbescherming (‘AVG’ of ‘GDPR’) waarnaar – al zij het eerder beperkt – ook wordt verwezen door de Voetbalwet.
Het hoeft weinig betoog dat de GDPR-regels van toepassing zijn op camerabewaking. Volgens de Europese Toezichtshouder is de GDPR van toepassing op camerabewaking voor zover het gaat om beeld- of audiovisuele informatie over personen die de bewaakte ruimte betreden en identificeerbaar zijn op basis van hun uiterlijk of andere specifieke elementen. Het verzamelen en bijhouden van deze beelden maakt dat het gaat om een verwerking van persoonsgegevens en dat bijgevolg de regels van de GDPR van toepassing zijn. Naast de Voetbalwet is dus ook de GDPR-wetgeving van toepassing op camerabewaking binnen de voetbalstadions.
Basisbeginselen GDPR
De GDPR-regels zijn gestoeld op enkele fundamentele basisbeginselen. Zo wordt vereist dat de verwerking van persoonsgegevens geschiedt op een behoorlijke, rechtmatige en transparante wijze voor welpebaalde en uitdrukkelijk omschreven doeleinden. De gegevens die worden verwerkt dienen juist te zijn, ter zake dienend en mogen niet langer worden bewaard dan strikt noodzakelijk. Verder moet worden voorzien dat passende maatregelen worden genomen om de integriteit en vertrouwelijkheid van de gegevens te waarborgen.
Zonder in detail in te gaan op de verschillende beginselen en de vraag hoe camerabewaking in voetbalstadions aan deze beginselen tegemoet komt, worden de meest relevante beginselen kort toegelicht. De GDPR vereist een rechtmatige verwerking. In de wet zelf worden de verwerkingsgrondslagen opgesomd op basis van dewelke een verwerking rechtmatig kan geschieden. Voetbalsupporters op rechtmatige wijze filmen gebeurt in België op basis van een wettelijke verplichting. De Belgische wetgever heeft door middel van de Voetbalwet voorzien in dergelijke specifieke wettelijke verplichting die als verwerkingsgrondslag dient. Artikel 10novies van de Voetbalwet verwijst uitdrukkelijk naar de GDPR-regels en stelt dat de organisator van de voetbalwedstrijd optreedt als verantwoordelijke van de verwerking zoals bepaald in de GDPR.
Verder vereist de GDPR dat de doeleinden van de verwerking welbepaald en uitdrukkelijk worden omschreven en dat een verwerking enkel kan gebeuren in functie van die omschreven doeleinden. Opdat de wettelijke verplichting die de verwerking voorschrijft als grondslag kan worden gebruikt, dienen dergelijke doeleinden ook expliciet in de wet te worden vermeld. De voetbalwet doet dat, stellende dat de verwerking tot doel heeft misdrijven en inbreuken op de wet te voorkomen, op te sporen en de sanctie mogelijk te maken door de daders te identificeren op basis van de gemaakte camerabeelden.
Tenslotte kent de GDPR ook het principe van dataminimisatie, wat o.a. wil zeggen dat gegevens niet langer mogen bewaard dan wat strikt noodzakelijk is om de voorgeschreven doeleinden te realiseren. Niet onbelangrijk aangezien een dergelijke bewaartermijn aangeeft hoelang beelden van jou als supporter kunnen worden bijgehouden door de organisator. De Voetbalwet bepaalt dat beelden 3 of 6 maanden worden bewaard, afhankelijk of de beelden niet respectievelijk wel aanleiding geven tot een proces-verbaal.
Rechten van de gefilmde supporter
Goed om te weten is over welke rechten je beschikt als gefilmde supporter. Opnieuw voorziet de GDPR in verschillende rechten die toekomen aan de betrokkene (i.e. de gefilmde supporter). Nauw gelinkt aan het beginsel van een transparante verwerking, moet de betrokkene op voorhand worden geïnformeerd dat hij zal worden gefilmd. Artikel 14 GDPR voorziet welke informatie moet worden verstrekt door de verantwoordelijke. De Voetbalwet komt aan deze informatieverplichting tegemoet en bepaalt op uitdrukkelijke wijze dat aan de ingang van het voetbalstadion op duidelijke en zichtbare wijze het reglement van interne orde moet worden opgehangen met daarin de door artikel 14 GDPR opgesomde informatie. Het gaat o.a. om de contactgegevens van de verantwoordelijke, de soort persoonsgegevens, de verwerkingsdoeleinden, …
De gefilmde supporter heeft daarnaast nog heel wat andere rechten, zoals o.a. het recht op toegang tot/inzage van de beelden die van hem werden genomen of het recht op gegevenswissing.
Heb je vragen over je rechten als gefilmde supporter of je verplichtingen als voetbalclub?
Raadpleeg dan onze website en aarzel niet om ons te contacteren!